Coutello(-pudènto)
Iris foetidissima
Iridaceae
Noms en français : Iris fétide, Iris gigot.
Descripcioun :Aquesto coutello trachis en mato dins li relarg fres, souvènt proche d'aigo. Fai de flour pas trop grando en raport emé sa taio e la de si fueio (tambèn larjo fin qu'à 4 cm). Fai de poulìdi grano coulour d'arange que se vèson de tèms en ivèr, alor que la flourido èi pulèu courteto.
Usanço :La coutello-pudènto, coume tóuti li planto de sa famiho, èi di proun empouisounanto. Soun pulèu li bèsti que, de cop que i'a, s'empouisounon emé lou fen seca. Caup d'alcalouïde dangeirous que dounon de fouiro sanguinouso. De la touca pòu faire de dermatito.
Port : Grando erbo
Taio : 50 à 80 cm
Fueio : costo paralèlo
Tipe bioulougico : Emicriptoufite
Cicle bioulougico : Planto renadivo
Gènre : Iris
Famiho : Iridaceae
Ordre : Aspargales
Coulour de la flour :
Vióuleto
Petalo : 6
Ø (o loungour) flour : 5 à 6 cm
Flourido : Printems
- Estiéu
Sòu : Ca
Autour basso e auto : 0 à 700 m
Aparado : Noun
Mai à juliet
Liò : Bos fres
- Ribiero
- Baragno
- Órle de bos
Estànci : Termoumediterran à Coulinen
Couroulougi : Mediterrano-Atlantico
Ref. sc. : Iris foetidissima L., 1753
Paviho-rousso
Typha domingensis
Typhaceae
Àutri noum : Fielouso, Filouso, Masseto, Cire, Sagno.
Nom en français : Massette australe.
Descripcioun :Coume tóuti li Typha, la paviho-rousso se recounèis à sis espigo femello e masclo. N'i'a cinq meno de Typha ; aquelo se destrìo, de segur de la coulour de l'espigo femello, rousso, mai peréu de si fueio pas trop largo e en mié-ciéucle en coupo, e tambèn de la loungour de separacioun entre li dos espigo (2 cm). Li fueio an d' auriheto gaire redouno au contro de T. angustifolia (vèire lou dessin).
Usanço :Li fueio de paviho podon èstre utilisado pèr lou sagnage di cadiero e li flour pèr rempli li matalas. Se saup mens que li brout soun manjadis coume d'espargo. Se pòu faire de farino emé li racino e uno meno de pan emé l'agriero.
Port : Grando erbo
Taio : 1 à 2 m
Fueio : costo paralèlo
Tipe bioulougico : Eloufite
Cicle bioulougico : Planto renadivo
Gènre : Typha
Famiho : Typhaceae
Ordre : Poales
Coulour de la flour :
Verdo
Petalo : ges
Ø (o loungour) enflourejado : 29 à 31 cm
Flourido : Printèms
- Estiéu
Sòu : Ca
Autour basso e auto : 0 à 600 m
Aparado : Noun
Liò : Palun
- Roubino
- Ribiero
Estànci : Termoumediterran à Mesoumediterran
Couroulougi : Subretroupicalo
Ref. sc. : Typha domingensis (Pers.) Steud., 1821